اقتصاد توکنی یا توکونومیک مفهومی است که در دنیای رمزارزها و شبکه‌های بلاکچین کاربرد بسیار زیادی دارد. امروزه اقتصاد جهانی و روش‌های مبادلات پول و سرمایه دستخوش تغییرات بزرگی قرار گرفته است و شما به‌عنوان یک انسان متمدن و امروزی، باید همگام و همسو با پیشرفت تکنولوژِی باشید، تا از قطار پیشرفت و تمدن جا نمانید. برای درک بهتر مفاهیم این نوع اقتصاد تا پایان این مقاله همراه باشید.
اقتصاد توکنی چیست و چه کاربردی دارد؟
اقتصاد توکنی علمی است که در رابطه با توکن‌ها، نحوه عملکرد آن‌ها و رویکردهای بازار و نکاتی صحبت می‌کند که شما قبل از ورود به این بازار و سرمایه‌گذاری در این زمینه باید بدانید. دنیای رمز ارزها و بازار ارزهای دیجیتال، بازار پرنوسان و ریسک‌پذیری است و توصیه می‌شود که قبل از سرمایه‌گذاری در این بازار، همه‌ی اصول لازم و روش‌های مدیریت سرمایه را بیاموزید و با علم و اطلاع کامل وارد این دنیای پرریسک شوید.
توکونومیک یا اقتصاد توکنی، تنها به ارزهای دیجیتالی چون بیت‌کوین محدود نمی‌شوند و بسیار گسترده‌تر و بزرگ‌تر است. هنگامی که شما قصد دارید که راجع به یک توکن خاص مطالعه و تحقیق کنید و نکات مثبت و منفی سرمایه‌گذاری را کسب کنید، مجموع این اعمال و جست‌وجوهای شما همان توکونومیک یا علم اقتصاد توکنی را تشکیل می‌دهد.
توکن چیست؟
توکن (token) در واقع همان مفهوم دارایی را دارد، اما دارایی ای که ارزش پولی و اقتصادی داشته باشد. مثلاً شما برای دیدن یک فیلم یا تئاتر بلیت تهیه می‌کنید یا برای مسافرت از تهران به مشهد بلیت می‌خرید، این بلیط‌ها در واقع نوعی توکن یا دارایی ارزشمند محسوب می‌شوند. ارزهای دیجیتال هم در واقع نوعی توکن محسوب می‌شوند. دنیای رمز ارزها با خلق اتریوم بسیار پررنگ‌تر شد. اتریوم نوعی توکن و ارز دیجیتال ارزشمند است که بر بستر بلاکچین برنامه‌ریزی‌شده است.
اقتصاد توکنی یا همان توکونومیک در واقع از دوکلمه economic و token تشکیل شده است که مخفف این دوکلمه توکونومیک را تشکیل می‌دهد. این بستر اهداف بسیار بزرگی را دارد و آینده بسیار روشنی را پیش رو می‌بیند. یکی از اهداف بزرگ اقتصاد توکنی، جایگزین کردن توکن‌ها و ارزهای دیجیتال به‌جای طلاست. این یعنی که پشتوانه سرمایه دولت‌ها و صاحبان سرمایه توکن‌هایی باشند که هرکدام با چشم‌انداز و برنامه‌ریزی خاصی خلق شده‌اند و گسترش‌یافته‌اند.
انواع توکن و طبقه‌بندی توکن‌ها
اقتصاد توکنی امروزه بخش قابل توجهی از سرمایه‌های در گردش در بازار جهانی را در اختیار دارد. پس بعید و دور از انتظار نیست که ما به این مقوله به چشم علم نگاه کنیم. واحد این دانش در حال پیشرفت توکن‌ها هستند. توکن‌ها را می‌توان به دو نوع لایه ۱ و لایه ۲ تقسیم‌بندی کرد. توکن‌های لایه ۱ بومی و پایه و اساس یک بلاکچین و بستر خاص هستند که برای تأمین انرژی هر سرویس در آن بستر از این توکن‌ها استفاده می‌شود. نمونه توکن‌های لایه ۱ را اگر بخواهیم مثال بزنیم همچون اتر (ETH) در شبکه و بستر اتریوم و BNB در بستر و شبکه بایننس را می‌توان مثال زد. اما توکن‌های لایه ۲ توکن‌هایی هستند که برای اهداف غیرمتمرکز و برنامه‌های خاصی خلق و برنامه‌نویسی می‌شوند. مثلاً یک نمونه از این توکن‌ها را اگر بخواهیم نام ببریم، می‌توان به توکن فانتوم در بستر ترون اشاره کرد.
طبقه‌بندی‌های دیگری نیز برای توکن‌ها وجود دارد. یک دسته‌بندی مهم دیگر برای توکن‌ها قابل تعویض و غیر قابل تعویض بودن آن‌هاست. به طور مثال اتر یک توکن قابل تعویض است، یعنی شما یک واحد اتر خود را می‌توانید با یک واحد اتر شخص دیگر تعویض کنید و ارزش یکسانی دارند. اما توکن‌های غیر قابل تعویض خاص و منحصربه‌فرد هستند. NFTها از دسته توکن‌های منحصربه‌فرد و غیر قابل تعویض هستند. یک NFT می‌تواند حاوی تصاویر، آثار هنری و کلکسیون‌ها و املاک بسیار ارزشمند باشد. ازاین‌رو توکن‌های غیر قابل تعویض بسیار ارزشمندتر هستند.
مقایسه سکه‌ها و توکن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال
تا به اینجای مقاله با مفهوم توکن و اقتصاد بر بستر توکن آشنا شدیم. حالا بد نیست که برای درک بهتر اصول اقتصاد توکنی و کاربردهای آن با مفاهیم توکن و سکه در دنیای ارزهای دیجیتال آشنا شویم. منظور ما از سکه در واقع همان ارز است. سکه‌ها و توکن‌ها از نظر مفهومی با هم متفاوت‌اند. در اینجا شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو را باهم بررسی می‌کنیم تا به درک بهتری از این موضوعات برسیم.
شباهت‌های ارز و توکن
۱: مقدار: هر دوی این مقوله‌ها یعنی ارزها و توکن‌ها می‌توانند دارای ارزش باشند. هم چنین به هر مقدار و میزانی در واحد خودشان قابلیت خریدوفروش دارند.
۲: غیرمتمرکز: ارزها و توکن‌ها هر دو بر فناوری و بستر بلاکچین استوار هستند. این یعنی برای خریدوفروش و گسترش آن‌ها نیازی به مجوز شخص ثالث یا دولتی نیست.
تفاوت‌های ارز و توکن
۱: تغییر در ارزش: تغییر قیمت و ارزش یک سکه و ارز به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما خب تغییر ارزش توکن به شدت به ارز و سکه ای که روی آن بستر استوار است بستگی دارد.
۲: هدف: ارزها همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست برای تعیین ارزش پولی فناوری طراحی شده‌اند. اما توکن‌ها می‌توانند اهداف دیگری را دنبال کنند و مأموریت‌های متفاوتی داشته باشند.
۳: استقلال: ارزها و سکه‌ها را می‌توان با یک بستر و بلاکچین مستقل استفاده کرد. اما توکن‌ها به‌شدت به بستر و بلاکچین اختصاصی خود وابسته‌اند. این مزیت و ارجحیت سکه‌ها به توکن‌هاست.
عوامل تعیین قیمت در تکونومیک
عوامل بسیار زیادی بر قیمت ارزها و توکن‌ها تأثیرگذار است. اما چندین عامل مهم و همیشگی وجود دارد که با شناخت و بررسی این عوامل در اقتصاد توکنی و کاربردهای آن می‌توانیم سرمایه‌گذاری دقیق‌تر و حساب‌شده‌تری داشته باشیم.
۱- تیم و جامعه
از دیدگاه من مهم‌ترین و اصولی‌ترین نکته‌ای که در سرمایه‌گذاری برای یک توکن و ارز وجود دارد تیم گسترش‌دهنده و جامعه آن ارز یا توکن است. مثلاً اگر شما قصد سرمایه‌گذاری در ارز شیبا را دارید ابتدا باید تحقیق کنید که خالق این ارز کیست و چه تیمی برنامه‌نویسی، گسترش و به‌روزرسانی این ارز و شبکه را بر عهده دارد. هم چنین بدانید که جامعه خریدار و فروشنده این ارز وجود دارد یا خیر؟ و آیا این جامعه و تیم رابطه خوبی دارند یا خیر؟
۲- عرضه و ارزش کل بازار
هنگامی که قصد خرید یک ارز یا توکن را دارید، حتماً به میزان عرضه آن ارز و ارزش کلی بازار دقت داشته باشید. هنگامی که یک ارز به طور محدودی عرضه می‌شود، ممکن است که در آینده افزایش قیمت خوبی داشته باشد ولی برعکس ارزی که توزیع نامحدود دارد قیمت خود را از دست بدهد. این امر به‌خاطر نایاب شدن ارز موردنظر است. همچنین ارزش کلی ارز را در بازار بررسی کنید. ارزش کلی بازار یک ارز تأثیر بسیار زیادی بر قیمت آن ارز دارد.
۳- هدف از خلق یک توکن یا ارز
این که یک ارز یا توکن با چه هدفی خلق و ایجاد شده است بسیار اهمیت دارد. اقتصاد توکنی در واقع علمی است که این مسائل و اتفاقات و رویکردهای ارزها و توکن‌های دیجیتال را با اصول علمی بررسی می‌کند. مثلاً ارزی همچون شیبا بدون هیچ هدف و دلیلی خلق شد و همچنان در گروه شت کوین‌ها قرار دارد. اما ارز دیگری چون سندباکس برای گسترش متاورس و دنیای بازی‌های بلاکچین خلق شده است. مسلماً تفاوت بسیار زیادی در قیمت و آینده این دو ارز وجود خواهد داشت.
آینده و چشم‌انداز اقتصاد توکنی
در دنیایی که روزبه‌روز با پیشرفت تکنولوژی مواجه هستیم و کم‌کم زندگی ما به طور کامل با پیشرفت‌ها و دنیای دیجیتال عجین می‌شود، قطعاً اقتصاد و پول هم از این قطار پرسرعت جا نخواهد ماند. بدون شک در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد جایگزین شدن اقتصاد توکنی به‌جای اقتصاد سنتی و ارزهای دیجیتال و توکن‌ها به‌جای پول و اسکناس‌های رایج بین مردم و معاملاتشان خواهیم بود. اما اگر ما هم بخواهیم که از قطار پیشرفت تکنولوژی و دنیای پرسود ارزهای دیجیتال عقب نمانیم باید وارد سرمایه‌گذاری در دنیای ارزهای دیجیتال بشویم، اما باید شناخت و علم کافی در این زمینه را به دست آوریم. سرمایه‌گذاری بدون علم و اطلاعات کافی در این بازار به دلیل نوسانات بالا و عدم ثبات کافی، کار پرریسک و خطر آفرینی است.
منابع:
- arzdigital.com
- khanesarmaye.com
- digim4u.com
- finmag.ir
- donyaye-trade.com